Μια μη ρεαλιστική πρόταση ή... φούντο;

Δημοσιεύτηκε στη Νέα Κρήτη την 30/11/11

Γράφω και ξαναγράφω - με κίνδυνο να γίνω (πολύ) κουραστικος - ότι ο τρόπος με τον οποίο επιχειρεί η Ευρωζώνη να αντιμετωπίσει την "κρίση χρέους" είναι ΑΚΡΙΒΩΣ το αντίθετο απ' ότι θα έπρεπε να κάνει σε αυτήν την περίσταση. Οσοι κάνατε τον κόπο να διαβάσετε την μάλλον χειμαρρώδη "μικρή ιστορία του καπιταλισμού" του υπογράφοντα προ ολίγων ημερών, θα πήρατε μια ιδέα από το "τις πταίει" και γιατί συμβαίνουν αυτά που συμβαίνουν. Και εφόσον συμφωνείτε με το "τις πταίει", πιθανότατα συμφωνείτε και στο ότι (όπως, ξανά, έχω γράψει πολλές φορές) είναι απαραίτητη μια επανεκκίνηση, ένα reset και restart της παγκόσμιας οικονομικής "μηχανής".
Δυστυχώς, σε αυτήν την συγκυρία, Κέινς δεν υπάρχει. Δηλαδή, ένας χαρισματικός οικονομολόγος που να έχει επεξεργαστεί μια ιδιοφυή θεωρία, η οποία θα θέτει σε ρεαλιστικές βάσεις την οικονομική πορεία του κόσμου - όχι, κάτι τέτοιο δεν υπάρχει σήμερα. Ή μάλλον, ουδείς εξ αυτών που έχουν διατυπώσει ενδιαφέρουσες προτάσεις και έχουν εξηγήσει ορθολογικά τα τεκταινόμενα, δεν έχει κατορθώσει να προσελκύσει την προσοχή των κυβερνώντων, οι οποίοι συνεχίζουν να είναι αιχμάλωτοι (ή... μισθοδοτούμενοι , διαλέξτε και πάρτε) του ατελέσφορου μονεταρισμού, των τραπεζιτών και της πολιτικής "των αγορών". Ο πιο ενδιαφέρον λ.χ. από τους νεο-κεϋνσιανούς, ο Τζόζεφ Στίγκλιτς, έχει αναγνωριστεί για την συμβολή του στην οικονομία της αγοράς βάσει του μοντέλου της ασύμμετρης διάχυσης πληροφοριών (information assymetry) και όχι για την σφοδρή πολεμική του στο έργο των μονεταριστών, το οποίο έχει καταρρίψει... με κάθε δυνατό τρόπο.
Αντίθετα, κάθε ενδιαφέρουσα άποψη, θάβεται συστηματικά και με ιδιαίτερη ζέση από κείνους που "παίζουν μπάλα" στα κεντρικά μήντια, τα οποία είναι υποχείρια και ενεργούμενα των μεγάλων συμφερόντων (όταν δεν ανηκουν στα ίδια αυτά συμφέροντα - στην Ελλάδα, αυτό συμβαίνει συνήθως). Υπάρχουν ρηξικέλευθες απόψεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας "από σπόντα", όπως λ.χ. του Δημήτρη Καζάκη (με όλες τις - πάρα πολλές - αδυναμίες και αστοχίες του) που "έκανε γκελ" χάρη σε μια εκπομπή του συναδέλφου Γιώργου Σαχίνη στην Κρήτη TV, εκπομπή η οποια αναπαρήχθη κατά κόρον μέσω internet και έφθασε σε δεκάδες χιλιάδες αποδέκτες, παρότι δεν "παίχτηκε" από τα κεντρικά μήντια. Τα οποία στη συνέχεια τον αντιμετώπισαν σαν μια γραφική προσθήκη, εξουδετερώνοντάς τον με το να τον εντάξουν στον συνολικό "λευκό θόρυβο" που παίζει στα κανάλια τους.
Μία από τις ρηξικέλευθες απόψεις που κυκλοφορούν και κατά καιρούς έχει αποδοθεί σε διάφορους οικονομολόγους (αν και νομίζω ότι το πιο "κοντινό" που έχω διαβάσει ανήκει στον Στίγκλιτς για τον οποίο μίλησα παραπάνω) και έχει εμφανιστεί σε μερικά άρθρα διακεκριμένων και μη συναδέλφων (αναφέρω χαρακτηριστικά αυτό του Γρηγόρη Νικολόπουλου στο reporter.gr), είναι και αυτό που εγώ θα ονόμαζα "ολική επαναφορά". Μια κίνηση τόσο... τολμηρή, που αποτελεί επί της ουσίας μια πλήρη ανατροπή του υπάρχοντος οικονομικου συστήματος. Το σκεπτικό αυτής της άποψης, είναι με λίγα λόγια το εξής: Το όλο σύστημα του δανεισμού των χωρών, που έχει γίνει μια εξαιρετικά κερδοφόρα "βιομηχανία" την τελευταία 25ετία, που εφαρμόζονται οι μονεταριστικές πολιτικές, στηρίζεται στην λογική της ελεύθερης αγοράς: ο πιστωτής δανείζει την χώρα Α με επιτόκιο Χ. Στο επιτόκιο ενσωματώνεται και ο τυχόν κίνδυνος από τη μη αποπληρωμή του χρέους. Για το λόγο αυτό, άλλωστε, η Ελλάδα πάντα δανειζόταν με επιτόκια μιάμιση και δύο φορές υψηλότερο απ' αυτό της Γερμανίας, διότι πλήρωνε το αυξημένο "ρίσκο" που έπαιρνε ο επενδυτής, δανείζοντας μία χώρα που είναι οικονομικά πολύ πιο αδύναμη. Για να έχουν, δηλαδή, οι δανειστές μεγαλύτερα κέρδη από τους τόκους, ώστε σε περίπτωση που η Ελλάδα κηρύξει στάση πληρωμών, να έχουν απωλέσει λιγότερα.
Οπότε, με δεδομένο ότι πληρώσαμε με φριχτά τοκογλυφικά επιτόκια τον δανεισμό μας, θα έπρεπε - δίχως φόβο και δίχως πάθος - να κηρύξουμε στάση πληρωμών και να ξεκινήσουμε από μηδενική βάση, διαγράφοντας το σύνολο του χρέους μας. Ο αντίλογος είναι "μα, σε μια τέτοια περίπτωση οι αγορές δε θα μας δανείσουν ξανά". Εντάξει Αλλά, το θέμα είναι άλλο. Για τούτο μίλησα για "ολική επαναφορά". Το θέμα δεν είναι η Ελλάδα. Το θέμα είναι ΟΛΕΣ οι χώρες. Ολες οι χώρες της Δύσης, τέλος πάντων. Που όλες είναι υπερχρεωμένες, όλες έχουν ελλείμματα και όλες ζουν "με δανεικά", διότι αυτό επιβάλλει η τρέχουσα οικονομική πρακτική. Εάν η Ελλάδα μόνη της κήρυττε στάση πληρωμών, θα γινόταν... το έλα να δεις. Η χώρα, πρακτικά, θα καταστρεφόταν και θα γινόταν διεθνής παρίας, τουλάχιστον για μια 20ετία. Ωστόσο... αν όλες οι χώρες που χρωστάνε μεγάλα ποσά - με πρώτη απ' όλες τις ΗΠΑ, που χρωστάνε... όσα όλη η Ε.Ε. μαζί - έκαναν το ίδιο; Τι θα συνέβαινε;
Λοιπόν, με λίγα λόγια, θα χρεοκοπούσαν το σύνολο των τραπεζών, μερικές χιλιάδες funds και βαθύπλουτες οικογένειες θα έχαναν τις περιουσίες τους, πιθανότατα θα φαλίρανε και τα ασφαλιστικά ταμεία. Ε, δε λέει και τίποτε αυτό. Οι τράπεζες είναι ήδη χρεοκοπημένες - τα "παιχνιδάκια" τους με προϊόντα-αέρας, τα μυθικά bonus και δικαιώματα απόκτησης τζάμπα μετοχών για τα golden boys τους (όσα βγάζει ένας διοικητής μεγάλης ελληνικής τράπεζας σε ένα χρόνο, βγάζουν στο ίδιο διάστημα... 800 ταμίες στην ίδια τράπεζα!!!) και η δημιουργία φουσκών που στη συνέχεια έσκασαν, έχει εξασφαλίσει ότι όλες οι τράπεζες, εφόσον σταματήσουν οι κρατικές χορηγίες και εγγυήσεις (168 δις έχουμε δώσει στις ελληνικές τράπεζες σε λιγότερο από 4 χρόνια !!!!) θα πάνε κατά διαόλου. Τα ασφαλιστικά ταμεία, έρμαια και αυτά των "παιχνιδιών" των αγορών, έχουν χάσει τα μαλλιοκέφαλλα τους από τα προϊόντα-αέρα και την κακοδιαχείριση και επίσης στηρίζονται στις κρατικές επιχορηγήσεις για να μην φαληρίσουν.
ΟΚ, ας φαληρίσουν λοιπόν όλοι! Στο φινάλε, δανείζοντας πήραν επιχειρηματικό ρίσκο, δεν είναι καν "ανήθικο" βάσει της "επιχειρηματικής ηθικής" το σενάριο αυτό.
Οπότε: Πτωχεύουν τράπεζες, εταιρείες, ασφαλιστικά ταμεία. Για τις εταιρείες δε μας πειράζει - παίξανε και χάσανε. Γι'αυτό υπάρχει άλλωστε και το "επιχειρηματικό ρίσκο". Αλλες θα πάρουν τη θέση τους. Τις τράπεζες και τα ασφαλιστικά ταμεία, τα κρατικοποιούμε. Αφού βεβαίως έχουμε φτιάξει ένα πραγματικά ισχυρό νόμισμα. Και εφόσον είμαστε αποφασισμένοι να περιορίσουμε τις "αγορές" στον παραδοσιακό τους ρόλο (σε έναν μηχανισμό οικονομικής ανάπτυξης και δημιουργίας κερδών για κάποιους) και όχι σε αυτόν που έχουν αναλάβει τα τελευταία 20 χρόνια ( της πραγματικής δύναμης πίσω από τις κυβερνήσεις και του ρυθμιστή των ζωών μας).
Με τον τρόπο αυτό, κάνουμε την επανεκκίνηση που είναι τόσο απαραίτητη. Δε θα είναι αναίμακτη αυτή η επανεκκίνηση και ούτε "ήρεμη". Πολύς κόσμος θα πτωχεύσει (κυρίως πλούσιοι - σήμερα πτωχεύουν οι ολιγότερο πλούσιοι και οι πτωχοί, οπότε προσωπικά το θεωρώ προτιμότερο) πολύς κόσμος θα δυστυχήσει (ωστόσο προσωρινά, ενώ ο δρόμος που βαδίζουμε τώρα είναι μόνιμος και χωρίς επιστροφή) πολύς κόσμος θα βρεθεί προς στιγμήν σε δύσκολη θέση (αλλά όχι δυσκολότερη απ' ότι θα είναι σε ένα-ενάμιση χρόνο με αυτά που γίνονται) και τα κράτη θα πρέπει να επιστρέψουν σε έναν κρατικιστικό καπιταλισμό με σοσιαλιστικά στοιχεία, για να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν ξανά (μια χαρά δεν πάει η Σουηδία που έχει τέτοιο "καθεστώς"; Ή μήπως είναι καλύτερη η Ιρλανδία που είναι Νεοφιλελεύθερη μέχρι τα μπούνια;).
Αυτή είναι ίσως η μοναδική περίπτωση που υπάρχει να αποφύγουμε την παγκόσμια οικονομική κατάρρευση και ενδεχομένως έναν γενικευμένο πόλεμο - που είναι έξις του καπιταλισμού όταν ψυχορραγεί ή βρίσκεται σε αδιέξοδο.
Αλλά καίτοι μάλλον είναι μη-ρεαλιστική πρόταση (οι κυβερνήσεις είναι ενεργούμενα των μεγάλων συμφερόντων, οπότε η μόνη περίπτωση να γίνει κάτι τέτοιο είναι να πάρει ο λαός απευθείας την κατάσταση στα χέρια του - δύσκολα πράγματα αυτά...) πάμε για φούντο. Ολοι μαζί, όλη η υφήλιος. Τουλάχιστον δε θάμαστε μόνοι...